Stefan - 2009-02-16, 19:50 Temat postu: Tradycje i zwyczaje - religijne i Âświeckie. "PowiedziaÂł Bartek, Âże dziÂś tÂłusty czwartek, a Bartkowa uwierzyÂła, dobrych pÂączkĂłw nasmaÂżyÂła" TÂłusty czwartek to w kalendarzu chrzeÂścijaĂąskim ostatni czwartek przed Wielkim Postem (ÂŚrodÂą PopielcowÂą) rozpoczynajÂący ostatni tydzieĂą karnawaÂłu. W ten dzieĂą zwyczajowo objadamy siĂŞ pÂączkami (na ÂŚlÂąsku kreplami) i faworkami (w niektĂłrych rejonach Polski zwanych chrustem). Jeszcze jakiÂś czas temu w polskich domach obok sÂłodkoÂści przygotowywaÂło siĂŞ teÂż tÂłuste kieÂłbasy, kasze, sÂłoninĂŞ, skwarki i inne potrawy jak najbardziej tÂłuste. Pierwsze pÂączki w Polsce rĂłwnieÂż zwane blinami lub baÂłabuchami, w niewielkim stopniu przypominaÂły dzisiejsze. Wprawdzie smaÂżono je na smalcu, ale zrobione byÂły z chlebowego ciasta i nadziewane sÂłoninÂą. Swoje sÂłodkie oblicze pÂączek przybraÂł w wieku XVI. WĂłwczas to na mieszczaĂąskich stoÂłach pojawiaĂŚ siĂŞ zaczĂŞÂły racuchy, bliny i pampuchy. Sam pÂączek „zaokrÂągliÂł siĂŞ” na przeÂłomie XVII i XVIII wieku. W regionie podkrakowskim tÂłusty czwartek znany jest takÂże jako "Combrowy Czwartek", byÂło to ÂświĂŞto wszystkich krakowskich kramarek i sÂłu¿¹cych. Inaczej na ten dzieĂą mĂłwi siĂŞ "zapusty". A ostatnie trzy dni karnawaÂłu przed Popielcem nosiÂły takÂże staropolskÂą nazwÂą MiĂŞsopust (od s³ów miĂŞsa - opust, czyli poÂżegnanie, opuszczenie, poÂżegnanie miĂŞsa). Nazywano je rĂłwnieÂż ostatkami, kusymi (diabelskimi) dniami, kusakami, dniami zapuÂśnymi. A wtorek przed Popielcem to po prostu Âśledzik. Z tymi dniami zwiÂązane sÂą rĂłwnieÂż obyczaje zapustne, bardzo ró¿ne dla ró¿nych stron i regionĂłw naszego kraju. ByÂły lub nadal sÂą nimi : Sierotki na Podlasiu; Âścinanie MiĂŞsopusta w Krakowskiem; topienie baÂłwana na KielecczyÂźnie; Turki (wielkotygodniowe straÂże grobowe) w pÂłd.-wsch. MaÂłopolsce, a takÂże w innych regionach Polski (w Wielkopolsce, na Ziemi ÂŁĂŞczyckiej, Mazowszu, Kurpiach); Wielgudy (straszydÂła) w niektĂłrych wsiach pÂłn.-zach. Mazowsza; zabijanie pijaka na RzeszowszczyÂźnie; podkozioÂłek na Kujawach i w Wielkopolsce; Bursa u GĂłrali oraz wiele innych, ktĂłrych nie sposĂłb tu wyliczyĂŚ. Organizowane byÂły korowody przebieraĂącĂłw, ró¿nych postaci, ró¿ne dla poszczegĂłlnych regionĂłw Polski. Na ÂŚlÂąsku wodzono niedÂźwiedzia. NiedÂźwiedziowi towarzyszyÂł orszak, w ktĂłrego skÂład wchodzÂą : mÂłoda para, kominiarz, lekarz, aptekarz, cyganka, wielb³¹d (kamela), policjant, rzeÂźnik, muzykanci, druhny i druÂżbowie, zÂłodziejka i gazeciarz (rzadziej). Organizowano babskie combry (rodzaj zabawy z kobietami w roli g³ównej). NiektĂłre z tych zabaw koĂączyÂły siĂŞ pogrzebem basa – czyli po prostu kontrabasu (podobnie jak zabijanie grajka na Kujawach). Brak kontrabasu zastĂŞpowano pogrzebem basa – trÂąby lub wszystkich innych instrumentĂłw. Zabawy te wracajÂą do tradycji i np. organizowane sÂą przez spoÂłecznoÂści niektĂłrych wsi naszego powiatu. Nastaje czas Wielkiego Postu. Stefan - 2009-02-23, 00:02 Temat postu: ÂŚroda Popielcowa - Popielec. „Panie, czymÂże ja jestem przed Twoim obliczem? Prochem i niczem”. (A. Mickiewicz) ÂŚroda Popielcowa, to w KoÂściele Katolickim pierwszy dzieĂą Wielkiego Postu, czyli czterdziestodniowej pokuty. Wielki Post jest okazjÂą, aby odnowiĂŚ nasze przymierze z Bogiem i z ludÂźmi. OdrzucajÂąc Boga, czÂłowiek zamyka siĂŞ na dar Âżycia nadprzyrodzonego. Traci rĂłwnieÂż sens Âżycia tu, na ziemi. Dlatego, aby nie popaœÌ w tĂŞ puÂłapkĂŞ, potrzebne jest staÂłe nawracanie siĂŞ i g³êboka wiara w sÂłowa Chrystusa. Bliskie jest krĂłlestwo BoÂże, trzeba nam wiĂŞc podj¹Ì wysiÂłek nawrĂłcenia, by kiedyÂś nie ÂżaÂłowaĂŚ, Âże BĂłg byÂł tak blisko nas, a my odrzuciliÂśmy Jego zaproszenie. "To, Âże czÂłowiek z niczego powstaÂł, nie jest jeszcze tragediÂą. Nawet jak siĂŞ w proch rozsypie, to moÂże z prochu powstaĂŚ. Do nowego Âżycia. MyÂślĂŞ, Âże kaÂżda spowiedÂź jest powstaniem z prochu. TakÂże kaÂżde nawrĂłcenie." ks. Jan Twardowski W ÂŚrodĂŞ PopielcowÂą, w trakcie posypywania g³ów popioÂłem, kapÂłan wypowiada sÂłowa z Pisma ÂŚwiĂŞtego. Ma do wyboru dwa zdania i warto pamiĂŞtaĂŚ, ktĂłre z nich bĂŞdzie przeznaczone dla nas w danym roku. JeÂśli usÂłyszymy: "Prochem jesteÂś i w proch siĂŞ obrĂłcisz" (Rdz 3,19), uÂświadamiamy sobie wÂłasnÂą sÂłaboœÌ, uÂłomnoœÌ, przemijanie. A jeÂśli: "Nawracajcie siĂŞ i wierzcie w EwangeliĂŞ!" (Mk 1,15), przypominamy sobie, ile jeszcze mamy w sobie zÂła, jaka praca nas czeka. Zwyczaj posypywania g³ów pochodzi z VIII w., w XI wieku staÂł siĂŞ on zwyczajem obowiÂązujÂącym w koÂściele katolickim dziĂŞki decyzji Ăłwczesnego PapieÂża Urbana II. W ÂŚrodĂŞ PopielcowÂą obowiÂązuje wstrzemiĂŞÂźliwoœÌ od pokarmĂłw miĂŞsnych i post ÂścisÂły (trzy posiÂłki w ciÂągu dnia, w tym tylko jeden - do syta). Prawem o wstrzemiĂŞÂźliwoÂści sÂą zwiÂązani wszyscy powyÂżej 14. roku Âżycia, a prawem o poÂście - osoby peÂłnoletnie do rozpoczĂŞcia 60. roku Âżycia. To dzieĂą pokutny, w ktĂłrym obowiÂązuje ÂścisÂły post. W dzieĂą ten nie obowiÂązuje dyspensa. W Polsce dzieĂą ten nazywamy takÂże WstĂŞpnÂą ÂŚrodÂą (poniewaÂż jest pierwszym dniem Wielkiego Postu, poprzedzajÂącego Wielkanoc i "wstĂŞpem" do uroczystoÂści wielkopostnych), albo Popielcem (poniewaÂż we wszystkich koÂścioÂłach, podczas naboÂżeĂąstwa posypujĂŞ siĂŞ gÂłowy wiernych popioÂłem z ubiegÂłorocznych palm wielkanocnych). W ÂŚrodĂŞ PopielcowÂą starannie myto i wyparzano wszystkie naczynia, aby nie pozostaÂł na nich nawet Âślad tÂłuszczu i miĂŞsnych wywarĂłw, a patelnie i rynki ostentacyjnie wyrzucano przez okno do sadu, lub wynoszono je na strych. W ten sposĂłb manifestowano gotowoœÌ do wielkopostnych umartwieĂą. W ciepÂłym miejscu, na przypiecku, gospodynie ustawiaÂły garnki z zaczynem z mÂąki Âżytniej i wody, postny Âżur, podstawowÂą i najczĂŞÂściej jadanÂą potrawĂŞ wielkopostnÂą, ÂśpiewajÂąc przy tym ró¿ne piosenki o Âżurze. WstĂŞpna ÂŚroda nastĂŞpuje, Kuchareczka Âżur gotuje. JeÂśli w popielcowÂą ÂśrodĂŞ jest piĂŞkna pogoda, to w polu nadzwyczaj jest piĂŞkna uroda. Gdy w Popielec pogoda sÂłuÂży, suchÂą wiosnĂŞ wró¿y. Stefan - 2009-02-27, 13:57 Temat postu: Wielki Post. Od posypania g³ów popioÂłem rozpoczĂŞliÂśmy Wielki Post. Wielki Post jest czasem odnowy ducha i nawrĂłcenia. Na poczÂątku Wielkiego Postu Chrystus wzywa nas, byÂśmy szli drogÂą, ktĂłrÂą On wskazaÂł nam swoim Âżyciem, ÂśmierciÂą i zmartwychwstaniem. PomocÂą dla nawracajÂącego siĂŞ chrzeÂścijanina mogÂą byĂŚ praktyki pokutne: post, modlitwa i jaÂłmuÂżna. Post, we wszystkich stosujÂących go religiach, uÂłatwia spotkanie z ÂłaskÂą Boga, uczy dyscypliny wewnĂŞtrznej i opanowania pragnieĂą. Zalecane w tym okresie akty miÂłosierdzia (np. jaÂłmuÂżna) pozwalajÂą urzeczywistniĂŚ przykazanie miÂłoÂści bliÂźniego — wspomĂłc potrzebujÂących. SzczegĂłlnie gorliwa modlitwa osobista i wspĂłlnotowa przybiera w okresie wielkopostnym specyficzne formy, zwiÂązane z mĂŞkÂą Jezusa. Kilkaset lat liczy zwyczaj odprawiania naboÂżeĂąstwa Drogi KrzyÂżowej (poczÂątkowo: UpadkĂłw Jezusa), upowszechnianego przez zakony franciszkanĂłw i dominikanĂłw. Temat mĂŞki i Âśmierci Chrystusa podejmujÂą rĂłwnieÂż Gorzkie ÂŻale — naboÂżeĂąstwo rdzennie polskie, powstaÂłe w poczÂątkach XVIII wieku pod wpÂływem Âśredniowiecznych misteriĂłw pasyjnych, pieÂśni o MĂŞce PaĂąskiej i modlitw brewiarzowych. Autorem tekstu gorzkich ÂżalĂłw byÂł ksiÂądz Wawrzyniec StanisÂław Benik ze Zgromadzenia KsiĂŞÂży Misjonarzy ÂświĂŞtego Wincentego a Paulo, zwiÂązany z Bractwem MiÂłosierdzia ÂświĂŞtego Rocha przy koÂściele pod wezwaniem ÂŚwiĂŞtego KrzyÂża w Warszawie. Czterdziestodniowy Wielki Post, liczony od ÂŚrody Popielcowej, zamykany jest obchodami liturgii Wielkiego Tygodnia, ktĂłre rozpoczynajÂą siĂŞ w NiedzielĂŞ PalmowÂą, czyli ostatniÂą niedzielĂŞ przed ÂświĂŞtami Zmartwychwstania. Ostatnie dni Wielkiego Tygodnia, poczÂąwszy od wielkoczwartkowego wieczoru, nale¿¹ juÂż do Triduum Paschalnego. Obejmuje ono, zwiÂązane z misterium eucharystycznym, uroczystoÂści Wielkiego Czwartku, wielkopiÂątkowe wspomnienia mĂŞki i Âśmierci Chrystusa, poprzedzone wielogodzinnÂą adoracjÂą BoÂżego Grobu radosne przeÂżycia Wigilii Paschalnej — nocy Wielkiej Soboty aÂż po triumf Niedzieli Zmartwychwstania PaĂąskiego. Wydarzenia Wigilii otwierajÂą okres wielkanocny. Wielki Post trwa okoÂło siedmiu tygodni i obejmuje 6 niedziel. PoszczegĂłlne niedziele noszÂą na ÂŚlÂąsku swoje nazwy : sucho (chudo), gÂłucho (tÂłusto), czorno, bioÂło ( Âśrodopostno), marzanno ( marzanio), palmiano ( kwietno). |
