Forum Parafialne

[Stefan]

"PowiedziaÂł Bartek, Âże dziÂś tÂłusty czwartek, a Bartkowa uwierzyÂła, dobrych pÂączkĂłw nasmaÂżyÂła"
TÂłusty czwartek to w kalendarzu chrzeÂścijaĂąskim ostatni czwartek przed Wielkim Postem (ÂŚrodÂą PopielcowÂą) rozpoczynajÂący ostatni tydzieĂą karnawaÂłu. W ten dzieĂą zwyczajowo objadamy siĂŞ pÂączkami (na ÂŚlÂąsku kreplami) i faworkami (w niektĂłrych rejonach Polski zwanych chrustem). Jeszcze jakiÂś czas temu w polskich domach obok sÂłodkoÂści przygotowywaÂło siĂŞ teÂż tÂłuste kieÂłbasy, kasze, sÂłoninĂŞ, skwarki i inne potrawy jak najbardziej tÂłuste.
Pierwsze pÂączki w Polsce rĂłwnieÂż zwane blinami lub baÂłabuchami, w niewielkim stopniu przypominaÂły dzisiejsze. Wprawdzie smaÂżono je na smalcu, ale zrobione byÂły z chlebowego ciasta i nadziewane sÂłoninÂą.
Swoje sÂłodkie oblicze pÂączek przybraÂł w wieku XVI. WĂłwczas to na mieszczaĂąskich stoÂłach pojawiaĂŚ siĂŞ zaczĂŞÂły racuchy, bliny i pampuchy. Sam pÂączek „zaokrÂągliÂł siĂŞ” na przeÂłomie XVII i XVIII wieku.

W regionie podkrakowskim t³usty czwartek znany jest tak¿e jako "Combrowy Czwartek", by³o to œwiêto wszystkich krakowskich kramarek i s³u¿¹cych.
Inaczej na ten dzieù mówi siê "zapusty". A ostatnie trzy dni karnawa³u przed Popielcem nosi³y tak¿e staropolsk¹ nazw¹ Miêsopust (od s³ów miêsa - opust, czyli po¿egnanie, opuszczenie, po¿egnanie miêsa). Nazywano je równie¿ ostatkami, kusymi (diabelskimi) dniami, kusakami, dniami zapuœnymi. A wtorek przed Popielcem to po prostu œledzik.

Z tymi dniami zwi¹zane s¹ równie¿ obyczaje zapustne, bardzo ró¿ne dla ró¿nych stron i regionów naszego kraju. By³y lub nadal s¹ nimi : Sierotki na Podlasiu; œcinanie Miêsopusta w Krakowskiem; topienie ba³wana na KielecczyŸnie; Turki (wielkotygodniowe stra¿e grobowe) w p³d.-wsch. Ma³opolsce, a tak¿e w innych regionach Polski (w Wielkopolsce, na Ziemi £êczyckiej, Mazowszu, Kurpiach); Wielgudy (straszyd³a) w niektórych wsiach p³n.-zach. Mazowsza; zabijanie pijaka na RzeszowszczyŸnie; podkozio³ek na Kujawach i w Wielkopolsce; Bursa u Górali oraz wiele innych, których nie sposób tu wyliczyÌ. Organizowane by³y korowody przebieraùców, ró¿nych postaci, ró¿ne dla poszczególnych regionów Polski.
Na Œl¹sku wodzono niedŸwiedzia. NiedŸwiedziowi towarzyszy³ orszak, w którego sk³ad wchodz¹ : m³oda para, kominiarz, lekarz, aptekarz, cyganka, wielb³¹d (kamela), policjant, rzeŸnik, muzykanci, druhny i dru¿bowie, z³odziejka i gazeciarz (rzadziej).
Organizowano babskie combry (rodzaj zabawy z kobietami w roli g³ównej).
NiektĂłre z tych zabaw koĂączyÂły siĂŞ pogrzebem basa – czyli po prostu kontrabasu (podobnie jak zabijanie grajka na Kujawach). Brak kontrabasu zastĂŞpowano pogrzebem basa – trÂąby lub wszystkich innych instrumentĂłw.
Zabawy te wracajÂą do tradycji i np. organizowane sÂą przez spoÂłecznoÂści niektĂłrych wsi naszego powiatu.
Nastaje czas Wielkiego Postu.

[Stefan]

„Panie, czymÂże ja jestem przed Twoim obliczem? Prochem i niczem”. (A. Mickiewicz)

ÂŚroda Popielcowa, to w KoÂściele Katolickim pierwszy dzieĂą Wielkiego Postu, czyli czterdziestodniowej pokuty.
Wielki Post jest okazj¹, aby odnowiÌ nasze przymierze z Bogiem i z ludŸmi. Odrzucaj¹c Boga, cz³owiek zamyka siê na dar ¿ycia nadprzyrodzonego. Traci równie¿ sens ¿ycia tu, na ziemi. Dlatego, aby nie popaœÌ w tê pu³apkê, potrzebne jest sta³e nawracanie siê i g³êboka wiara w s³owa Chrystusa. Bliskie jest królestwo Bo¿e, trzeba nam wiêc podj¹Ì wysi³ek nawrócenia, by kiedyœ nie ¿a³owaÌ, ¿e Bóg by³ tak blisko nas, a my odrzuciliœmy Jego zaproszenie.
"To, Âże czÂłowiek z niczego powstaÂł, nie jest jeszcze tragediÂą. Nawet jak siĂŞ w proch rozsypie, to moÂże z prochu powstaĂŚ. Do nowego Âżycia. MyÂślĂŞ, Âże kaÂżda spowiedÂź jest powstaniem z prochu. TakÂże kaÂżde nawrĂłcenie." ks. Jan Twardowski
W Œrodê Popielcow¹, w trakcie posypywania g³ów popio³em, kap³an wypowiada s³owa z Pisma Œwiêtego. Ma do wyboru dwa zdania i warto pamiêtaÌ, które z nich bêdzie przeznaczone dla nas w danym roku. Jeœli us³yszymy: "Prochem jesteœ i w proch siê obrócisz" (Rdz 3,19), uœwiadamiamy sobie w³asn¹ s³aboœÌ, u³omnoœÌ, przemijanie. A jeœli: "Nawracajcie siê i wierzcie w Ewangeliê!" (Mk 1,15), przypominamy sobie, ile jeszcze mamy w sobie z³a, jaka praca nas czeka.
Zwyczaj posypywania g³ów pochodzi z VIII w., w XI wieku sta³ siê on zwyczajem obowi¹zuj¹cym w koœciele katolickim dziêki decyzji ówczesnego Papie¿a Urbana II.

W Œrodê Popielcow¹ obowi¹zuje wstrzemiêŸliwoœÌ od pokarmów miêsnych i post œcis³y (trzy posi³ki w ci¹gu dnia, w tym tylko jeden - do syta). Prawem o wstrzemiêŸliwoœci s¹ zwi¹zani wszyscy powy¿ej 14. roku ¿ycia, a prawem o poœcie - osoby pe³noletnie do rozpoczêcia 60. roku ¿ycia.
To dzieĂą pokutny, w ktĂłrym obowiÂązuje ÂścisÂły post. W dzieĂą ten nie obowiÂązuje dyspensa.

W Polsce dzieĂą ten nazywamy takÂże WstĂŞpnÂą ÂŚrodÂą (poniewaÂż jest pierwszym dniem Wielkiego Postu, poprzedzajÂącego Wielkanoc i "wstĂŞpem" do uroczystoÂści wielkopostnych), albo Popielcem (poniewaÂż we wszystkich koÂścioÂłach, podczas naboÂżeĂąstwa posypujĂŞ siĂŞ gÂłowy wiernych popioÂłem z ubiegÂłorocznych palm wielkanocnych).
W Œrodê Popielcow¹ starannie myto i wyparzano wszystkie naczynia, aby nie pozosta³ na nich nawet œlad t³uszczu i miêsnych wywarów, a patelnie i rynki ostentacyjnie wyrzucano przez okno do sadu, lub wynoszono je na strych. W ten sposób manifestowano gotowoœÌ do wielkopostnych umartwieù. W ciep³ym miejscu, na przypiecku, gospodynie ustawia³y garnki z zaczynem z m¹ki ¿ytniej i wody, postny ¿ur, podstawow¹ i najczêœciej jadan¹ potrawê wielkopostn¹, œpiewaj¹c przy tym ró¿ne piosenki o ¿urze.

WstĂŞpna ÂŚroda nastĂŞpuje, Kuchareczka Âżur gotuje.
JeÂśli w popielcowÂą ÂśrodĂŞ jest piĂŞkna pogoda, to w polu nadzwyczaj jest piĂŞkna uroda.
Gdy w Popielec pogoda s³u¿y, such¹ wiosnê wró¿y.

[Stefan]

Od posypania g³ów popio³em rozpoczêliœmy Wielki Post.

Wielki Post jest czasem odnowy ducha i nawrĂłcenia.
Na poczÂątku Wielkiego Postu Chrystus wzywa nas, byÂśmy szli drogÂą, ktĂłrÂą On wskazaÂł nam swoim Âżyciem, ÂśmierciÂą i zmartwychwstaniem.

PomocÂą dla nawracajÂącego siĂŞ chrzeÂścijanina mogÂą byĂŚ praktyki pokutne: post, modlitwa i jaÂłmuÂżna. Post, we wszystkich stosujÂących go religiach, uÂłatwia spotkanie z ÂłaskÂą Boga, uczy dyscypliny wewnĂŞtrznej i opanowania pragnieĂą. Zalecane w tym okresie akty miÂłosierdzia (np. jaÂłmuÂżna) pozwalajÂą urzeczywistniĂŚ przykazanie miÂłoÂści bliÂźniego — wspomĂłc potrzebujÂących. SzczegĂłlnie gorliwa modlitwa osobista i wspĂłlnotowa przybiera w okresie wielkopostnym specyficzne formy, zwiÂązane z mĂŞkÂą Jezusa. Kilkaset lat liczy zwyczaj odprawiania naboÂżeĂąstwa Drogi KrzyÂżowej (poczÂątkowo: UpadkĂłw Jezusa), upowszechnianego przez zakony franciszkanĂłw i dominikanĂłw. Temat mĂŞki i Âśmierci Chrystusa podejmujÂą rĂłwnieÂż Gorzkie ÂŻale — naboÂżeĂąstwo rdzennie polskie, powstaÂłe w poczÂątkach XVIII wieku pod wpÂływem Âśredniowiecznych misteriĂłw pasyjnych, pieÂśni o MĂŞce PaĂąskiej i modlitw brewiarzowych. Autorem tekstu gorzkich ÂżalĂłw byÂł ksiÂądz Wawrzyniec StanisÂław Benik ze Zgromadzenia KsiĂŞÂży Misjonarzy ÂświĂŞtego Wincentego a Paulo, zwiÂązany z Bractwem MiÂłosierdzia ÂświĂŞtego Rocha przy koÂściele pod wezwaniem ÂŚwiĂŞtego KrzyÂża w Warszawie.
Czterdziestodniowy Wielki Post, liczony od ÂŚrody Popielcowej, zamykany jest obchodami liturgii Wielkiego Tygodnia, ktĂłre rozpoczynajÂą siĂŞ w NiedzielĂŞ PalmowÂą, czyli ostatniÂą niedzielĂŞ przed ÂświĂŞtami Zmartwychwstania. Ostatnie dni Wielkiego Tygodnia, poczÂąwszy od wielkoczwartkowego wieczoru, nale¿¹ juÂż do Triduum Paschalnego. Obejmuje ono, zwiÂązane z misterium eucharystycznym, uroczystoÂści Wielkiego Czwartku, wielkopiÂątkowe wspomnienia mĂŞki i Âśmierci Chrystusa, poprzedzone wielogodzinnÂą adoracjÂą BoÂżego Grobu radosne przeÂżycia Wigilii Paschalnej — nocy Wielkiej Soboty aÂż po triumf Niedzieli Zmartwychwstania PaĂąskiego. Wydarzenia Wigilii otwierajÂą okres wielkanocny.

Wielki Post trwa okoÂło siedmiu tygodni i obejmuje 6 niedziel. PoszczegĂłlne niedziele noszÂą na ÂŚlÂąsku swoje nazwy : sucho (chudo), gÂłucho (tÂłusto), czorno, bioÂło ( Âśrodopostno), marzanno ( marzanio), palmiano ( kwietno).